In opdracht van de gemeente Amsterdam (BMA) en de EFL-stichting maakt SteenhuisMeurs samen met Vincent van Rossem en Jeroen Schilt een boek over de realisatie van het ontwerp voor de westelijke tuinsteden in Amsterdam.
Vooral naar het stedenbouwkundige en (in mindere mate) het architectonische gedachtegoed van het AUP is in de loop der jaren onderzoek gedaan, met als hoogtepunt de Van Eesteren-publicatiereeks. Tevens bestaan er fotoboeken, gedenkboeken, ontwerpanalyses en is er sinds 2007 het Van Eesterenmuseum in tuinstad Slotermeer. Maar hoe werd de uitvoeringsmachinerie van het AUP in de jaren veertig en vijftig opgetuigd? Hoe ging de grondverwerving, de onteigening en de opspuiting? Wat was de invloed van individuele bestuurders of karakters van hoofden van Afdelingen? Hoe werd het volkshuisvestingsprogramma opgezet en welke vernieuwingen in plattegronden of bouwsystemen werden geïntroduceerd? Wat was het belang van elke Dienst in de realisatie van de tuinsteden en hoe werkten ze samen? Hielden de principes van het vooroorlogse AUP stand nadat elke Dienst zijn wensen en eisen had duidelijk gemaakt? Het zoeken naar antwoorden op dit type vragen vormt de kern van het onderzoek.
Het ontwerp voor het Algemeen Uitbreidingsplan voor Amsterdam (AUP) kwam gereed in 1934 en werd door de Gemeenteraad vastgesteld op 2 maart 1938. Het plan maakte als voorbeeld van een ontwerp voor de functionele stad deel uit van een tentoonstelling op het CIAM congres in 1935, waar Cornelis van Eesteren, hoofd van de Amsterdamse afdeling Stadsontwikkeling, sinds 1930 de voorzitter van was. Het ontwerp had in deze kringen al voor 1940 wereldfaam verkregen. Het AUP was een plan in hoofdzaak waarvan voor de oorlog alleen voor Bos en Lommer, Zuider-Amstelkanaal en Slotermeer al uitbreidingsplannen in onderdelen met bebouwingsvoorschriften vastgesteld waren. Door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog stagneerde de uitvoering vrijwel onmiddellijk.
In 1948 werd besloten voor om het vooroorlogse plan in een absurd tempo verder te gaan uitvoeren, omdat zo’n 30.000 gezinnen geen eigen woning hadden. De terreinen van tuinstad Slotermeer werden al datzelfde jaar bouwrijp gemaakt. Onder enorme tijdsdruk en stelselmatig zonder publiekrechtelijk goedgekeurde plannen werden er vanaf 1951 duizenden woningen gebouwd. Twintig jaar later werd het Algemeen Uitbreidingsplan als voltooid beschouwd, en was er een middelgrote stad van ongeveer 50.000 woningen aan Amsterdam toegevoegd.
Het project zal enkele jaren bestrijken. Momenteel is SteenhuisMeurs bezig met onderzoeken van grote hoeveelheden archiefmateriaal: zowel van verschillende Amsterdamse gemeentelijke diensten als van de belangrijke ontwerpers van toen.
|
